اهداف آموزشی و پرورشی پیش دبستان

به نام خدا
به لطف و عنایت خدا توفیق شد تادر راستای رشد و تربیت امانتهای های خداوند سهیم شویم و از خدا مسئلت دارم که در این امر خطیر ناظر و یاریگرمان باشد و قطعأ برای رسیدن به نتیجه مطلوب نیازمند هدف گذاری و برنامه ریزی هستیم که بتوانیم در جهت آن ها مسیر را با کمترین خطا بپیمائیم…

اهداف پیش دبستان مطابق مبانی و اصولی که خود منبعث از اسناد ارزشمند و معتبر در نظام اموزشی و دینی کشور می باشد معین شده و بر هر مرکز آموزشی در هر مقطعی ضروریست برای راه اندازی و اجراء 4 عنصر را در ابتدا مشخص کند:

اهداف، محتوی، راهبردهای یاددهی،یادگیری، ارزشیابی
در این نوشتار اهداف پیش دبستان به صورت کلی (نه رفتاری و جزئی )که این اهداف در جریان اجراء باید مشخص شوند و قابل مشاهده و اندازه گیری باشند)تنظیم شده است.

در پیش دبستان طاها اهداف کلی مطابق مبانی و اصول دینی و آموزشی …..آموزش و پرورش می باشد ولی رویکردهای تلفیقی و نظریه ها به عنوان منابعی ارزشمند و علمی برای انتخاب قالب اجرا در نظر گرفته شده و از این رویکردها روش هایی استخراج و استفاده شده است ولی رویکرد این مجموعه انسان مدار اسلامی می شود به بعضی از این مدل ها و اهداف آن در ادامه اشاره می نمائیم:

مدل های اسکوپ
اهداف مدل

حمایت از رشد کودک،پرورش اعتماد به نفس و مهارت حل مسئله،ایجاد استقلال فکری،انضباط فردی و یافتن اهداف شخصی-نگرش و توانستن انجام دادن و به دست آوردن شایستگی های اجتماعی

مدل مونته سوری
اهداف مدل

ارائه طیف گسترده ای از تجارب برای رشد همه جانبه و خودانگیخته(استقلال کودکان)

مدل رجیو امیلیا
اهداف مدل

پرورش همکاری و تعامل و احترام به عقاید مختلف در کودک، تقویت حس هویت، رشد مهارت پژوهشی، پذیرش مسئولیت و افزایش خودباوری

مدل والدروف
اهداف مدل

رشد همه جانبه و توجه همزمان و برابر به اندیشه،احساس، میل(تربیت سر،قلب،دست)احترام به سرشت درونی و بعد معنوی کودک- فراهم ساختن محیط امن و بدون تنش- پرورش قوه تخیل و انعطاف پذیری(پرورش قوای 6گانه)- پرورش تحمل و تاب آوری- افزایش و پرورش قدرت حل مسئله- رشد عزت نفس و تمرکز – تقویت تفکر خلاق و نقاد به منظور زندگی بهتر در دنیای پیچیده….

بنابر اصول و مبانی آموزش و پرورش و شرایط واقعی کمی و کیفی 11 هدف کلی برای دوره پیش دبستان تعریف و منظور شده است در این نوشتار اهداف جزئی و رفتاری معین نشده چرا که این اهداف در فرایند یاددهی یادگیری تعیین مي شود.

اهداف یادگیری از پیش مشخص شده در واقع یادگیری نیست و باید در طول تعاملات مربی،متربی مشخص شوند.

نکته: اهداف بر اساس اولویت نوشته نشده است زیرا رشد و پرورش و آموزش همه جانبه کودک مستلزم توجه یکسان و همزمان به ابعاد وجودی اوست و توجه به همه ی اهداف معین شده می باشد

هدف اول

پرورش حس عبادی و علایق دینی کودک:

در این هدف منظور فراهم آوردن محیطی تادیب شده جهت شکوفایی تربیت فطری کودک است چرا که در این دوره کودک نزدیک ترین سن به سرشت پاکش را دارد و با تادیب محیط بدون آموزشی خاص و مستقیم کودک آمادگی شکوفایی و بروز حس عبودیت و حب خالق را دارد.اهداف خاص این دوره:زمینه سازی جهت تقویت انس و ارتباط با خالق با معرفی نعمت ها و مهربانی های خداوند-آشنایی و انس با مفاهیم قرآن در حد توان کودک و ایجاد میل و رغبت در قالب قصه های قرآن به قرآن آموزی- شناخت و انس با اهل بیت و زمینه سازی رابطه گرفتن با معصومین-آشنایی با مناسبت ها و مکان های مقدس از طریق ایجاد فضای تجربه ای خوشایند و …..

اصول اجرایی این اهداف :

اعتدال(به اندازه وسع و توان کودک)

‚توجه به تفاوت فردی (فرهنگ،خانواده،محیط…)

ƒتسهیل

„تدریج(اول یاددهی بعد تکلیف و…..)

…زمینه سازی تکوینی(اعمال و نیات مربی و والدین…

هدف دوم:
پرورش هویت ملی:

عالیترین سطح هویت انسان،هویت ملی اوست یعنی تعلق و وابستگی به یک جامعه ملی که نتیجه آن حس وفاداری، عشق و حراست از میهن که مانع سلطه بیگانه و موجبات رشد علمی،ادبی،صنعتی و تقویت مبانی فرهنگی آن کشور خواهد شد.

اهداف خاص این دوره:

الف:تقویت تعلقات دینی ملی

ب:آشنایی با قومیت ها

ج:شناخت و ایجاد حس احترام به نمادهای ملی

د:آشنایی و احترام به آداب و رسوم و مناسبات ملی

هدف سوم:
رشد و پرورش مهارت های شناختی کودک

(البته دسته بندی حوزه های رشد به شناختی،عاطفی،اجتماعی و ….فقط به منظور روشن شدن و دوری از ابهام گویی در بیان اهداف است و الا اهداف رشد کاملأ به هم مرتبط هستند و جداسازی کار صحیحی به نظر نمی آید)

منظور از شناخت(دانستن،یادگرفتن،به یادآوردن،فهمیدن،اندیشیدن)فرآیندهایی هستند که در طول زمان رخ می دهد و معنای رشد یا تحول شناختی همین تغییرات منظم است.در واقع کودک آماده شود که جهان را ببیند و از دیده هایش یادبگیرد و یادگرفته ها را استفاده کند.

اهداف خاص این دوره:

پرورش و یادگیری حل مسئله،هدفمندی در کسب و استفاده از اطلاعات و ارائه راه حل- پرورش و تقویت تفکر منطقی:جمع آوری اطلاعات و درک معنی آن ها از طریق مقایسه کردن،یافتن تضادها،مرتب کردن-طبقه بندی کردن-اندازه گیری و شناخت الگو-پرورش و تقویت تفکر نمادین:استفاده از اشیاء،تصاویر،نقاشی

هدف چهارم:
پرورش مهارت های اجتماعی و هیجانی کودک:

در واقع در این فرآیند کودک ارزش ها و رفتارهای مورد قبول جامعه را یاد می گیرد ضمن اینکه زمینه های اعتماد به نفس-شایستگی-سلامت و موفقیت او فراهم می شود.

اهداف خاص این دوره:شناخت خود و توانایی ها،چگونگی برقراری رابطه با افراد بزرگتر و کوچکتر،پذیرش مسئولیت نسبت به خود و دیگران،پیروی از قوانین و برنامه ها،احترام به بزرگترها و کوچکترها،ابتکار در عمل،تقویت رفتارهای اجتماعی:همدلی،کنترل هیجان،یگانگی با دنیای اطراف خود.

هدف پنجم:
پرورش مهارت تفکر:

از طریق بازی این دوره مهم ترین و مؤثرترین دوره جهت پرورش و زمینه سازی تفکر(خلاق-نقاد-حل مسئله)می باشد و زمان پرورش منش های ممتاز فکری مثل:گشوده ذهنی-کنجکاوی-شک کردن تخیل است چرا که زمانیست که با تجربه های خوشایند تفکر و اندیشیدن قابل انجام است.

اهداف خاص این دوره:

فرصت برای بیان ایده های کودک در فعالیت های روزانه و خلاقانه-بررسی و مرور کارهای انجام شده-فرصت بارش مغزی و استفاده از روش های متفاوت برای رسیدن به پاسخ-علاقمندی و توانایی پرسیدن از دیگران و انتظار برای پاسخ-تمایل به گوش دادن نظر دیگران در حل مسائل-بیان دلایل ساده برای عمل خود-استفاده از مشاهدات و اطلاعات جهت حل مسئله-توانایی استفاده از رسانه ها در فعالیت خلاقانه

هدف ششم:
ارتقای بهداشت و سلامت کودک :

اهداف خاص این دوره:

آشنایی با اعضای بدن و روش بهداشت آن(استحمام-مسواک-کوتاه کردن مو و ناخن)

‚آشنایی با رژیم غذایی سالم و مفید و رعایت بهداشت در تمام حوزه های زندگی(پوشاک-خوراک-مکان های عمومی و…)

ƒآشنایی با حوادث غیر مترقبه و نحوه صحیح مراقبت از خود و مقابله با آن

„رعایت نکات ایمنی در هنگام بازی و فعالیت روزانه

هدف هفتم:
پرورش ذوق هنری و زیبایی شناختی کودک:

ایجاد فضایی مناسب برای کسب تجربه و فعالیت های خلاق کودک سبب تحول اساسی و بنیادی و زمینه ساز احساسی خلاقیت و ابتکار-تخیل-هوش عاطفی-درک معنوی-آزادی تفکر و عمل می گردد و شاید بتوان گفت هیچ ابزاری به این اندازه توان رشدکردن کودک در این زمینه ها را ندارد.

اهداف خاص این دوره:

آشنایی با حوزه های مختلف هنر(نقاشی،شعر،خلق داستان،نمایش خلاق،کاردستی و..)کسب آگاهی بصری از جزئیات محیطی در اطراف و طبیعت،درک عناصر هنرهای تجسمی(خط،رنگ،شکل،بافت،حجم و…)شناخت و فهم عناصر زیبایی شناختی موجود در طبیعت و موجود در کلام،توانایی تولید اثر هنری و بیان و توصیف احساسی

هدف هشتم:
تقویت رشد زبان و زبان آموزی :

در این هدف کودک نیاز دارد بتواند افکار و احساسات خود را با صحبت کردن به دیگران انتقال دهد و با آن ها در میان گذارد یکی از مهم ترین زمینه های یادگیری در این دوره زبان آموزی می باشد که البته منظور خواندن و نوشتن نیست بلکه سایر جنبه های زبان آموزی مثل:گوش دادن،صحبت کردن،افزایش واژه ها و معانی آن که پایه خواندن و نوشتن را پی ریزی می کند.لذا در این هدف مشکلات درک شنیداری و گفتاری و دیداری کودک قبل از ورود به دبستان مشخص و رفع می گردد.

اهداف خاص این دوره:

رشد و پرورش مهارت گوش دادن(درک پیام کلامی و غیر کلامی-دریافت هسته معانی پیام-ارتباط میان بخش های پیام)-رشد و پرورش سخن گفتن(بکارگیری مناسب اعضای بدن-بکارگیری مناسب لحن و آهنگ صدا در موقعیت های مختلف…)-رشد و پرورش مهارت اولیه خواندن(درک پیام از تصاویر،ارتباط دادن نماد تصویری با نماد نوشتاری و ..)-رشد و پرورش مهارت اولیه نوشتن(صحیح مداد دست گرفتن،دورکشی نوشتاری،وصل خوب خط چین ها و نقطه ها،رسم خطوط منحنی و…)

هدف نهم:
آشنایی با محیط زیست و علاقه و انس به طبیعت و کوشش جهت حفظ آن

گرایش های مختلف خصوصا گرایش به طبیعت اگر در دوران کودکی شکل پذیرد مادام العمر است و تغییر ناپذیر-ارتباط کودک با خلقت مطابق ظرفیت و توان او و با قالب مورد نیازش و قابل درکش سبب کشف و تجربه،شناخت معنوی،دریافت های علمی-تقویت حس زیبایی دوستی و…می گردد.

اهداف خاص دوره:

آشنایی با محیط زیست و اهمیت و نقش آن در زندگی انسان-آشنایی با موجودات زنده دیگر و نقش و اهمیت آن ها-آشنایی با منابع طبیعی و اهمیت آن ها و روش استفاده صحیح از آن-آشنایی با مفهوم بازیافت و چرخه دوباره مواد و….

هدف دهم:
تربیت جنسی کودک:

در این هدف لازم است کودک نقش مذکر و مؤنث بودن خود را از لحاظ اجتماعی یاد بگیرد و با جنسیت خود آشنا و این هویت را بپذیرد و به آن افتخار کند چرا که عدم توجه به این نوع تربیت مقدمات آسیب های رفتاری کودک را فراهم می کند آنچه در نظام تربیت اسلامی صدق می کند درباره تربیت جنسی از این دیدگاه هم صادق است که البته به تدریج و مطابق وسع و دریافت و تفاوت های فردی کودک باید صورت پذیرد.

اهداف خاص دوره:

آشنایی با اعضای بدن و تفاوت ها-آشنایی و درک کودک از فضای خصوصی(مثل توالت،تعویض لباس،حمام و…)

رعایت مسائل بهداشتی توسط کودک در زمینه فردی-پرورش هویت کودک و شناخت از جنس خود-پرورش شهامت و عزت نفس در بیان سؤالات جنسی از بزرگسالان قابل اعتماد-پرورش عزت نفس کودک نسبت به هویت خود و…

هدف یازدهم:
پرورش مهارت های حسی،حرکتی(جسمی):

اندام ها و حواس به عنوان اصلی ترین ابزار یادگیری در این دوره باید در الویت توجه و تقویت و پرورش قرار گیرد و بهترین و مؤثرترین روش جهت رشد و هماهنگی اعصاب و عضلات و تقویت و رشد حواس و اندام ها،بازی های هدفمند می باشد که به صورت طبقه بندی شده جهت تقویت حواس پنج گانه و دو حس مهم ستیبولار[1] و عمقی[2] در اهداف پیش دبستان تنظیم و برنامه ریزی شده است.

اهداف خاص دوره: 

انجام فعالیت های صحیح مثل:نشستن،راه رفتن، چرخیدن،دویدن،پریدن،درجازدن،خوابیدن،انبساط و انقباض اندام ها و عضلات ریز و درشت و… تقویت هماهنگی و یکپارچگی حسی و حرکتی:لی لی کردن-بازی های تعادلی(تخته تعادل ،بارفیکس،الاکلنگ و…) دوختن و تا کردن-چسباندن-بند کفش بستن-تقلید از حرکات-پرتاب و دریافت-هدف گیری-حمل صحیح اشیاء و….)

علاوه بر اهداف یازده گانه: اهداف دیگری نیز در مسیر رشد و توانمندی بیشتر کودک با گذشت زمان در پیش دبستان مدنظر و در برنامه اجراست ولی جزء اهداف کلی نیامد از قبیل تربیت رسانه ای و فناوری که هدف آشنایی اولیه کودک و تعامل صحیح با رسانه و فناوری می باشد…

همه اهداف مذکور در دوره پیش دبستان یعنی دوره سیادت و زیر 7 سال چنانچه مطابق ظرفیت و علاقه و توان کودک و برآورده شدن نیازهای او و در نظر گرفتن حالت روانی خود محوری صورت پذیرد قطعأ به نتیجه مطلوب و رشد و تربیتی که کودک محق آن است خواهد رسید از این جهت پیش دبستان طاها این اهداف را با محتوایی تنظیم شده در قالب بازی ها و سرگرمی های هدف دار برنامه ریزی نموده است باشد که این شیوه مؤثر و نتیجه بخش واقع گردد.

[1] حس وستیبولار: حس تعادل

[2] حس عمقی: آگاهی از وضعیت بدن و تنظیم حرکات بدون دخالت چشم،